De gemeenteraad van Heerenveen wil samen met de inwoners van Heerenveen verder met nieuwe vormen van lokale democratie (bijvoorbeeld: loting, G1000, community processing), waarbij er meer betrokkenheid ontstaat van inwoners, instellingen en ondernemers. De basis voor deze samenwerking is gelegd in het Thematisch Raadsakkoord 2018-2022, van waaruit de gemeente Heerenveen samen met burgers wil werken aan ideeën en oplossingen voor relevante thema’s zoals de energietransitie, veranderingen aan het centrum van Heerenveen, een omgevingsvisie, etc.
Van februari tot juli 2019 konden inwoners van de gemeente Heerenveen met ideeën komen voor een nieuw centrum en kwamen zij tot een burgerbesluit. Andere thema’s waren de Omgevingsvisie, herinrichtingsprojecten en een burgerbesluit op een bestemming voor een monumentaal pand. Daarnaast zijn allerlei andere experimenten gedaan vanuit de raad en de organisatie, in verschillende wijken, op verschillende beleidsterreinen.
De gemeente Heerenveen experimenteert dus volop met nieuwe vormen van democratie. Om hier ook kennis over te ontwikkelen wil de gemeente Heerenveen monitoring en evaluatie toe passen. De opzet en uitvoering van de bijeenkomsten en de ervaringen van de deelnemers aan die bijeenkomsten staat centraal in de monitor. In de aanpak ziet de gemeenteraad graag de theoretische basis (o.a. democratische waarden) die is gebruikt in het eerdere onderzoek naar Buitengewoon De Greiden terug. Daarnaast moet de aanpak ruimte bieden aan diepte-interviews of storytelling vanuit het perspectief van de deelnemers. Lees hieronder verder over de hoofd en deelvragen van het onderzoek.
Hoofd en deelvragen
De gemeenteraad van Heerenveen wil weten hoe de processen van vernieuwing in lokale democratie verlopen en wat de effecten zijn van de verschillende gebruikte methodes. Welke lessen zijn er geleerd uit de verschillende trajecten en welke interventies kunnen gedaan worden in de lopende en nog te ontwikkelen trajecten.
Hoofdvraag:
Wat is de democratische kwaliteit van de verschillende democratische processen in de gemeente Heerenveen en hoe hebben betrokkenen de processen ervaren en beleefd?
Toelichting: Alle betrokkenen zijn: inwoners, raadsleden en ambtenaren. Om een indruk te krijgen van het succes van het experiment, wordt gekeken naar in welke mate en op welke wijze zeven democratische waarden vorm krijgen in de te onderzoeken processen. Om de democratische kwaliteit van de processen in beeld te krijgen, zijn de volgende deelvragen geformuleerd:
- Wat zijn de verwachtingen van de raad van de gemeente Heerenveen bij opstarten en inrichten van de processen? (beleidstheorie en interviews)
- Wat zijn de kenmerken van de verschillende processen waarmee de gemeente Heerenveen experimenteert?
- Op welke manier krijgen de democratische waarden vorm in ieder van de processen?
- Hoe wordt de democratische kwaliteit van de processen ervaren door de betrokkenen?
Deelvraag 4 kan worden opgedeeld in een vraag per waarde:
| Deelvragen 4A t/m 1G | Democratische waarde | |
|---|---|---|
| a | In hoeverre is er sprake van (meer) betrokkenheid of eigen kracht bij betrokken inwoners? | Burgerschap |
| b | In hoeverre zijn de gelote of aangemelde inwoners een representatie van het dorp of het vraagstuk. | Inclusie |
| c | In hoeverre heeft het proces en de uitkomst van het besluitvormingsproces vertrouwen en acceptatie van inwoners, ambtenaren en de gemeenteraad? | Legitimiteit |
| d | In hoeverre hebben inwoners ervaren dat zij invloed hebben gehad en in hoeverre zijn de genomen besluiten overgenomen in beleid en uitvoering. | Invloed |
| e | In hoeverre is er duidelijkheid over verwachtingen, rollen en taken van alle betrokkenen en is informatie helder gedeeld. | Transparantie |
| f | In hoeverre is er voor de deelnemers een balans tussen de kosten en baten (tijdsinzet) van het besluitvormingsproces. | Efficiëntie |
| g | In hoeverre zijn inwoners door deliberatie gekomen tot besluitvorming. | Deliberatie |